سوئد، کشوری است که از جنگ جهانی دوم به بعد، به مدت 80 سال هیچ‌گونه جنگی را به خود ندیده و تقریبا با هیچ بحران قابل‌توجهی مواجه نشده است، اما با این حال از سال 2013، به یک دستورالعمل آمادگی حداکثری، جهت تابآوری در برابر هرگونه حادثه و تهدید طبیعی، شهری، داخلی و خارجی مجهز شده است. دستورالعمل «بحران و جنگ» به توصیه دولت، توسط آژانس حوادث غیر‌مترقبه سوئد (MSB) زیرمجموعه وزارت دفاع این کشور تهیه و توزیع شده است و در اواخر سال 2024، این دستورالعمل بر اساس ضروریات نظام جهانی به‌روز شد.
به گزارش دنیای اقتصاد، یک «توصیه طلایی» در دل این راهنمای شهروندی سوئد برای دولت‌‌‌ها، شهرداری‌‌‌ها و شهروندان در کشورهای دیگر بهویژه آنهایی که در خطر تجاوزگری دشمن قرار دارند، نهفته است و آن آمادهسازی در برابر تهدیدهای احتمالی تا قبل از وقوع آن است. بنابراین، ایران که جنگی 12روزه را به دلیل تجاوز رژیم صهیونیستی به کشور پشت سر گذاشته و اکنون در مرحله آتش‌بس قرار دارد، اما در عین حال با توجه به رویدادهای بین‌المللی همچنان با ریسک جنگ مواجه است، راهنمای شهروندی سوئد می‌تواند مبنایی برای آمادهسازی شهروندان و مسوولان شهری و کشوری در برابر هرگونه تهدید احتمالی دوباره قرار بگیرد.
این راهنمای شهروندی سوئد دو هدف قدیمی و جدید را دنبال می‌کند. در هدف قدیمی، دولت سوئد به‌‌‌عنوان طراح این دستورالعمل، معتقد است که باید در زمان «صلح» تابآوری حداکثری را در برابر هر تهدیدی، ایجاد کرد زیرا تابآوری حداکثری شهر و شهروند در شرایط صلح، «اساس مهم» تابآوری در شرایط جنگ می‌شود. در این راهنمای تابآوری، جنگ و حملات نظامی (هوایی) در شهر یا محل زندگی نهایت تهدید معرفی شده است.
هدف جدید سوئدی‌‌‌ها به شرایط و وضعیتی که جهان در آن قرار گرفته برمی‌‌‌گردد که به‌‌‌طور مداوم در معرض انواع خطرات از حوادث طبیعی مثل سیل و زلزله تا تغییرات آب و هوایی شدید و حملات سایبری و درگیری‌‌‌های نظامی قرار دارد و احتمال اینکه ترکش این اتفاقات به شهروندان سوئدی برخورد کند، وجود دارد، این دستورالعمل را جهت آمادهسازی جامعه و تابآوری آن در زمان بحران تهیه کرده و در اختیار شهروندان قرار داده است.
راهنمای سوئدی «تابآوری در هنگام تهدید»، در نهایت مجموعه دولت و شهرداری و سازمان‌های امدادی را «مسوول ایمنی و حفاظت از زندگی و جان شهروندان در هر نوع حادثه تهدیدکننده» می‌‌‌داند و تاکید دارد که مقامات دولتی، شوراهای شهرستان و مناطق، شهرداری‌‌‌ها، شرکت‌ها و سازمان‌ها مسوول تضمین عملکرد جامعه هستند. اما با این حال، همه شهروندان و مردم مسوولیت جمعی برای امنیت و ایمنی را بر عهده دارند و باید خود را در برابر هرگونه تهدیدی آماده کنند. زیرا شهری به تابآوری کامل در زمان بحران دست می‌‌‌یابد که شهروندانش در برابر تغییرات اقلیمی، سیل، زلزله، حوادث طبیعی و همچنین حملات 5گانه ایمن باشد. این حملات احتمالی 5گانه شامل «حملات سایبری» که سیستم‌‌‌های مهم فناوری اطلاعات را از کار می‌‌‌اندازند، خرابکاری در زیرساخت‌‌‌ها (مانند جاده‌‌‌ها، پل‌‌‌ها، فرودگاه‌‌‌ها، راه‌‌‌آهن، کابل‌‌‌های برق و نیروگاه‌‌‌های هسته‌‌‌ای)، «حملات تروریستی» که تعداد زیادی از مردم یا سازمان‌های مهم را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، «قطع ارتباطات حمل‌ونقل» که منجر به کمبود مواد غذایی و سایر کالاها می‌شود و «حمله نظامی»، به عنوان مثال حملات هوایی، حملات موشکی یا سایر اقدامات جنگی است.
بنابراین، دولت سوئد به منظور حفاظت از امنیت و ایمنی شهروندان و تابآوری آنان در زمان بحران، یک طرح «دفاع کامل» تدوین کرده که هم دفاع نظامی و هم دفاع غیرنظامی یا همان پدافند غیرعامل را دربرمی‌گیرد که در دومی با اقدامات دولت برای محافظت از جمعیت غیرنظامی و اطمینان از تابآوری جامعه و شهر سروکار دارد. از این رو شهروندان سوئدی به پشتوانه این دستورالعمل، در برابر شرایط اضطراری و تهدیدها، 5 نوع مهارت را به دست آورده‌‌‌اند.
یک وضعیت اضطراری می‌تواند منجر به این شود که جامعه به شیوه‌‌‌ای که به آن عادت دارد، عمل نکند. هر نوع بحرانی در جهان از تغییرات اقلیمی مانند سیل و آتش‌‌‌سوزی گرفته تا جنگ‌‌‌های هوایی و نظامی، می‌تواند منجر به کمبود مواد غذایی شود. اختلال در سیستم‌‌‌های مهم فناوری می‌تواند بر تامین برق تاثیر بگذارد و در مدت زمان کوتاهی، زندگی روزمره دچار مشکل شود؛ سیستم گرمایش از کار می‌‌‌افتد، تهیه و نگهداری غذا دشوار می‌شود، ممکن است فروشگاه‌‌‌ها از مواد غذایی و سایر کالاها خالی شوند، آب از شیر آب یا توالت نیاید، پر کردن باک ماشین شما امکان‌‌‌پذیر نباشد. کارت‌‌‌های پرداخت و دستگاه‌‌‌های خودپرداز کار نمی‌‌‌کنند. شبکه‌‌‌های تلفن همراه و اینترنت کار نمی‌‌‌کنند. حمل‌ونقل عمومی و سایر وسایل حمل‌ونقل متوقف و تهیه دارو و تجهیزات پزشکی دشوار می‌شود.
در این شرایط بحرانی، باید به این فکر کرد که افراد چگونه می توانند با شرایطی که خدمات عادی جامعه مانند همیشه کار نمی‌‌‌کنند، کنار بیایند؟ از این رو شهروندان باید در مواقع اضطراری آمادگی لازم را داشته باشند. مهم‌ترین چیز این است که آب و غذا داشته باشند و بتوانند از مقامات و رسانه‌‌‌ها اطلاعات کسب کنند. همچنین باید بتوانند با اقوام خود تماس بگیرند. بنابراین، جهت تابآوری در وضعیت جنگی بهویژه حملات هوایی، باید آمادگی لازم هم در محیط بیرونی و هم داخل خانه را داشت و به موضوع «یافتن پناهگاه و محیطی امن» و داشتن غذا و آب کافی مناسب و تمهیداتی در برابر گرما و سرما توجه داشت.
اولین گام پیش از وقوع حملات نظامی، اطلاع از آدرس پناهگاه‌‌‌های محلی از طریق سایت رسمی است که در زمان حمله هوایی و نظامی، بتوان فورا به نزدیک‌‌‌ترین پناهگاه یا حتی زیرزمین ساختمان رسید. بر اساس این راهنما، پناهگاهها می‌توانند در صورت جنگ از جمعیت محافظت کنند. تمام پناهگاهها و ساختمان‌‌‌هایی که دارای پناهگاه هستند با علامت مشخص شدهاند.
شهروندان باید نسبت به مخاطرات محل سکونت‌‌‌شان اشراف داشته باشند و به وضعیت هشدار شدید دولتی که از رادیو و تلویزیون، پیامک و آژیر خطر و اضطراری، اعلام می‌شود، توجه کنند. اگر صدای آژیر را شنیدید، به داخل خانه بروید، پنجره‌‌‌ها، درها و تهویه‌‌‌ها را ببندید و به هشدارهای ایستگاه رادیویی گوش دهید که وظیفه ارائه اطلاعات عمومی را بر عهده دارد و آماده شوید تا با مهم‌ترین وسایل، لباس گرم، خوراکی و نوشیدنی و مدارک شناسایی، خانه را ترک کنید.
علاوه بر این، برای اجرای «طرح بحران» باید آمادگی لازم را داشت تا در زمان بروز حملات نظامی یا تروریستی، قابلیت تخلیه سریع خانه برای شهروندان فراهم شود. در صورت به صدا درآمدن آژیر حمله هوایی، باید فورا به پناهگاه یا در مواقع اضطراری به فضای حفاظتی دیگری مانند سوله، تونل یا ایستگاه مترو بروند. زیرزمین، پارکینگ، ایستگاه‌‌‌های زیرزمینی مترو در هنگام حملات هوایی یکی از بهترین پناهگاهها به شمار می‌‌‌روند. در داخل خانه نیز بهتر است در کنار دیوار یا اتاق بدون پنجره پناه گرفت. اما در صورت قرار داشتن در فضای باز که امکان رسیدن به یک مکان ایمن وجود ندارد، باید روی زمین دراز کشید یا در یک گودال همچون جوی آب به صورت جنینی یا همان زانو به بغل قرار گرفت.
تمهیدات اولیه آب و غذا
اگر شهروندان برای حداقل یک هفته تمهیدات لازم را اتخاذ کنند، به آمادگی بیشتر در کل جامعه کمک می‌کند. مهم‌ترین این آمادگی در جهت تهیه غذای کافی و آب مناسب است. داشتن غذای اضافی در خانه که کالری بیشتری داشته باشد، بسیار مهم است. از غذاهای فاسدنشدنی استفاده کنید که بتوان آنها را به سرعت آماده کرد و به آب کمی نیاز داشته باشد یا بتوان آنها را بدون آمادهسازی مصرف کرد. محصولات خشک همچون بلغور، ماکارونی، نان‌‌‌هایی با ماندگاری بالا، بیسکویت و کنسرو گوجه، سبزیجات و میوه‌‌‌جات را همیشه در خانه داشته باشید. این مهم است که این محصولات سرشار از پروتئین و چربی و انرژی‌‌‌زا باشد. گوشت یا ماهی خشک و کنسروشده، نخود، لوبیا، عدس، پنیر توپی، روغن پخت وپز، آجیل، کره آجیل‌‌‌ها و دانه‌‌‌ها، مربا، شکلات، عسل و میوه‌‌‌های خشک از ضروریات در هنگام جنگ و بحران‌هاست که باید در خانه حداقل برای یک هفته داشته باشید. البته نوشیدنی‌‌‌ها و غذا برای کودکان همچون فرنی و حلیم و سوپ نیز بسیار مهم است.
در زمان جنگ و بحران‌ها، آب آشامیدنی تمیز حیاتی است. حداقل سه لیتر در روز برای هر بزرگسال در نظر بگیرید. اگر در مورد کیفیت آن مطمئن نیستید، باید بتوانید آب را بجوشانید. باید بطری آب معدنی یا دبه و سطل آب تهیه کنید و از بطری‌‌‌های پلاستیکی برای یخ زدن آب استفاده کنید (آن را تا انتها پر نکنید زیرا در این صورت بطری ترک می‌‌‌خورد). بهترین حالت ممکن، استفاده از قوطی‌‌‌های فلزی است، زیرا امکان جمع‌‌‌آوری آب از شیر آب در این حالت وجود دارد. همچنین می‌توانید چند قوطی فلزی تمیز پر از آب به عنوان ذخیره داشته باشید. این قوطی‌‌‌ها باید در جای خنک و تاریک نگهداری شوند.
در صورت قطعی آب یکی از مهم‌ترین مشکلات ممکن مربوط به توالت است که در این صورت، اگر توالت کار نمی‌‌‌کند، می‌توانید کیسه پلاستیکی محکم بردارید و آنها را در کاسه توالت قرار دهید. همچنین، بهداشت خوب دست برای جلوگیری از عفونت مهم است. از این رو، بهتر است در خانه حتما دستمال توالت، دستمال مرطوب، کیسه زباله و پلاستیکی، کمپوست یا خاک اره، سطل درب‌‌‌دار، پوشک بچه و پدهای بهداشتی داشته باشید.
همچنین، اگر در یک زمان سرد سال برق قطع شود، خانه به سرعت سرد می‌شود. باید در یک اتاق جمع شد، پتوها را روی پنجره‌‌‌ها آویزان کرد، کف را با فرش پوشاند و برای گرم ماندن، زیر میز یک گوشه دنج ساخت. البته، خطر آتش‌‌‌سوزی وجود دارد و باید. قبل از خواب، تمام شمع‌‌‌ها و منابع گرمایشی جایگزین را خاموش و اتاق را مرتبا تهویه کرد تا اکسیژن وارد شود. در زمان جنگ و بحران، «ارتباطات» از اهمیت قابل‌توجهی برخوردار است، زیرا در صورت وقوع حادثه جدی، شما باید بتوانید اطلاعات مهم را از مقامات، بهویژه ایستگاه رادیویی P4 رادیو سوئد، دریافت کنید. همچنین باید بتوانید نحوه گزارش رویدادها توسط رسانه‌‌‌ها را دنبال کنید، با اقوام و دوستان خود در تماس باشید و در صورت بروز شرایط اضطراری با خدمات اورژانس تماس بگیرید.
دوری از شایعات
چهارمین مهارتی که شهروندان با استفاده از این راهنما به‌‌‌دست می‌‌‌آورند، هوشیاری نسبت به اطلاعات نادرست و اخبار فیک در راستای جنگ روانی است. در این راهنما بر دریافت اطلاعات درست از منابع معتبر بسیار تاکید شده است که «مراقب اطلاعات نادرست باشید. دولت‌‌‌ها و سازمان‌های خارجی در حال حاضر از اطلاعات گمراه‌‌‌کننده برای تاثیرگذاری بر ارزش‌‌‌ها و نحوه عملکرد ما استفاده می‌کنند. هدف ممکن است کاهش تابآوری و تمایل ما برای دفاع از خود باشد.»
از این رو، بهترین محافظت در برابر اطلاعات نادرست و تبلیغات خصمانه، ارزیابی انتقادی منابع است، اینکه آیا این اطلاعات واقعی است یا یک دیدگاه شخصی؟ هدف این اطلاعات چیست؟ چه کسی این را منتشر کرده است؟ آیا منبع قابل اعتماد است؟ آیا این اطلاعات در جای دیگری موجود است؟ آیا این اطلاعات جدید است یا قدیمی و چرا دقیقا در این لحظه منتشر شده است؟ بنابراین، بهترین راه برای مقابله با تبلیغات و اطلاعات نادرست، انجام تحقیقات و جست‌وجوی اطلاعات لازم است. پس شایعات را باور نکنید و برای اطمینان از صحت اطلاعات، از یک منبع معتبر استفاده کنید و از آن مهم‌تر، شایعات را پخش نکنید، اگر اطلاعات قابل اعتماد به نظر نمی‌‌‌رسد، آن را به اشتراک نگذارید.
در نهایت پنجمین مهارت شهروندان، رفع تهدیدهای روانی ناشی از شرایط اضطراری با 3گانه «خوراک مناسب، خواب مناسب، ورزش» است. با توجه به اینکه تهدید در افراد نگرانی و نااطمینانی به‌‌‌وجود می‌‌‌آورد، باید بتوان اضطراب خود را مدیریت کرد و اول از همه باید مراقب سلامتی بود، از این رو، غذای خوب، خواب و ورزش استرس را کاهش می‌دهد و باعث بهتر شدن حال افراد می‌شود. همچنین می‌توان با دیگران درباره نگرانی‌ها صحبت کرد و با کارهای مختلف خود را سرگرم کرد. مثلا با کمک کردن به دیگران آمادگی را در خود تقویت کرد. از همه مهم‌تر اینکه باید شنیدن اخبار منفی را محدود کرد.
نظرات کاربران