فرارو- والدین امروزی با انبوهی از نظریه‌ها و سبک‌های فرزندپروری مواجه‌اند؛ از فرزندپروری سختگیرانه و اقتدارگرایانه گرفته تا رویکردهای ملایم و مبتنی بر همدلی.
به گزارش فرارو به نقل از سی ان بی سی، در دنیای پر از توصیه‌های متنوع درباره شیوه‌های فرزندپروری، والدین همواره به دنبال بهترین راهکارها هستند. برخی به فرزندپروری «اقتدارگرایانه» (authoritative) روی می‌آورند؛ سبکی که تعادل میان مرزهای روشن و حمایت عاطفی را حفظ می‌کند. عده‌ای دیگر شیوه «اقتدارطلبانه» (authoritarian) را می‌پسندند که بر انضباط سختگیرانه و پیامدهای رفتاری تأکید دارد. در سال‌های اخیر نیز سبک «فرزندپروری ملایم» (gentle parenting) محبوب شده است؛ رویکردی که همدلی و اعتباربخشی به احساسات کودک را در اولویت قرار می‌دهد.
اما آیا موفقیت فرزندان تنها به سختگیری یا نرمی در تربیت وابسته است؟ چه می‌شود اگر پاسخ در ایجاد «محیطی ایمن» برای رشد عاطفی کودک نهفته باشد؟ بر اساس سال‌ها مطالعه بر بیش از ۲۰۰ رابطه والد-فرزند و تجربیات عملی در تربیت فرزند، پژوهشگران به این نتیجه رسیده‌اند که آنچه کودکان بیش از هر چیز به آن نیاز دارند اما اغلب از آن محروم می‌مانند، «ایمنی عاطفی» است.
فرزندپروری مبتنی بر ایمنی عاطفی چیست؟
در این سبک از فرزندپروری، تمرکز اصلی بر درک عمیق نیازهای عاطفی کودک است. والدین نه تنها چگونگی مدیریت رفتارهای کودک را می‌آموزند، بلکه می‌کوشند از طریق گفتگوهای صادقانه و باز، در کودک تاب‌آوری عاطفی، اعتماد و ارتباط سازنده ایجاد کنند. این سبک، مشابه فرزندپروری اقتدارگرایانه، بر تعیین مرزهای روشن و تشویق استقلال کودک تأکید دارد، اما با تمرکز ویژه بر هماهنگی عاطفی، خودآگاهی و التیام درونی والدین همراه است.
ویژگی‌های والدین دارای ایمنی عاطفی
پذیرش احساسات کودک بدون عجله برای اصلاح یا نادیده گرفتن آن‌ها
واکنش بدون شرم‌زایی؛ پرهیز از عباراتی که تحقیر، القای احساس گناه یا خجالت به همراه دارند
درک رفتارهای منفی (فریاد، پرخاش، کتک زدن خواهر و برادر) به‌عنوان نشانه‌های استرس نه سرکشی عمدی
مسئولیت‌پذیری پس از بروز تعارض؛ عذرخواهی و بازسازی رابطه به جای تنبیه یا کناره‌گیری
انجام کار درونی (مانند نوشتن در دفترچه روزانه، درمان روان‌شناختی، تمرین ذهن‌آگاهی) برای کاهش واکنش‌پذیری آنی
ایجاد محیطی که کودک بتواند احساسات شدید، پرسش‌ها و هویت واقعی خود را بدون ترس بیان کند
پذیرش همه‌جانبه کودک، حتی صفات دشوار، نه صرفاً کودک «خوب» و خوش‌رفتار
هدایت کودک با اقتدار آرام و ثابت؛ حفظ مرزها بدون ترس و در عین حال استقبال از عواطف شدید با مهربانی و شفافیت
چگونه می‌توان فرزندپروری مبتنی بر ایمنی عاطفی را در عمل اجرا کرد؟
بسیاری از خانواده‌ها فاقد این عنصر حیاتی هستند؛ نه به دلیل بی‌توجهی والدین، بلکه چون غالباً کسی به آن‌ها نیاموخته که چگونه در طوفان‌های عاطفی کودک، بستری ایمن و پایدار فراهم آورند.
۱. ابتدا به حال خودتان برسید: ایمنی عاطفی از والد آغاز می‌شود، نه از کودک. باید عادت کنید که تأمل کنید چگونه تجربیات دوران کودکی و محرک‌های عاطفی‌تان واکنش‌های امروزتان را شکل می‌دهند. هنگام رویارویی با لحظات دشوار، آگاهانه احساسات خود را رصد کنید؛ نه برای سرکوب آن‌ها، بلکه برای درک‌شان. پیش از اصلاح رفتار کودک، از خود بپرسید: «کدام بخش از وجودم در حال حاضر احساس تهدید می‌کند؟» اگر متوجه شدید در حال تکرار جمله‌ای از دوران کودکی خود هستید، بیندیشید: «آیا این همان شیوه‌ای است که می‌خواهم در قبال فرزندم داشته باشم؟»
۲. رفتار را به‌عنوان یک نشانه ببینید، نه تهدید: در این سبک از فرزندپروری، رفتار نادرست کودک به‌جای بی‌احترامی، نوعی درخواست برای حمایت تلقی می‌شود، نه مجازات. برای مثال، اگر کودکی در را محکم بکوبد، به جای این‌که آن را بی‌ادبی بدانید، تصور کنید: «شاید احساس آشفتگی دارد.» به جای این‌که بپرسید «چگونه باید این رفتار را متوقف کنم؟» بگویید: «این رفتار می‌خواهد چه چیزی به من بگوید؟» با کنجکاوی پاسخ دهید، نه با عجله برای تعیین مجازات. می‌توانید بپرسید: «می‌توانی کمکم کنی بفهمم چه اتفاقی افتاد؟» یا «وقتی این اتفاق افتاد چه احساسی داشتی؟»
۳. تعیین مرزها با همدلی، نه کنترل: داشتن محدودیت‌های مشخص ضروری است، اما نباید آن‌ها را با ترس یا شرم تحمیل کرد. والدین دارای ایمنی عاطفی مرزها را با قاطعیت و در عین حال ارتباط عاطفی حفظ می‌کنند. می‌توانید بگویند: «می‌دانم ناراحت هستی، اما پاسخ همچنان منفی است.»، «می‌دانم این کار سخت است. من این‌جا هستم که به تو کمک کنم راه را پیدا کنی.»، «درک می‌کنم که ناامید شدی چون اوضاع آن‌طور که می‌خواستی پیش نرفت.»
۴. از ایجاد حس شرم جلوگیری کنید: هدف این سبک از فرزندپروری کمال‌گرایی نیست، بلکه الگوسازی برای ترمیم سالم روابط است. به‌جای سرزنش یا کناره‌گیری، پس از لحظات سخت دوباره ارتباط برقرار کنید و به کودک نشان دهید که تعارض لزوماً به شرم یا جدایی نمی‌انجامد. برای مثال: «نباید داد می‌زدم. این کار درست نبود و بابتش عذر می‌خواهم.»، «اشکالی ندارد که عصبانی باشی، اما باید راه ایمن‌تری برای نشان دادن آن پیدا کنیم.»، «بیا چند نفس عمیق با هم بکشیم، بعد درباره آنچه اتفاق افتاد صحبت می‌کنیم.»
در فرزندپروری مبتنی بر ایمنی عاطفی، ارتباط حرف اول را می‌زند
شیوه‌ای که با کودک خود صحبت می‌کنید، به نحوه‌ای تبدیل می‌شود که او با خود سخن می‌گوید. والدین دارای ایمنی عاطفی آگاهند که لحن، واژه‌ها و واکنش‌های‌شان، به‌ویژه در لحظات دشوار، بر خودانگاره کودک تأثیر مستقیم دارد. همیشه سعی کنید با لحنی آرام و محترمانه با کودک سخن بگویید، حتی هنگام تعیین محدودیت‌ها. به او اطمینان دهید که احساساتش معتبر است: «اشکالی ندارد که ناراحت باشی.» یا «من هم در چنین موقعیتی این‌طور احساس می‌کردم.»
مهم‌تر از همه، به کودک نشان دهید که همواره در کنارش هستید: «حتی وقتی اوضاع سخت می‌شود، من این‌جا هستم.» به خاطر داشته باشید که می‌خواهید به فرزند خود چیزی فراتر از انضباط بدهید: این حس که او در فضایی امن، حمایتگر و سرشار از عشق بی‌قید و شرط رشد می‌کند. چرا که کودکی که در بستر ایمنی عاطفی پرورش یافته، در آینده به بزرگسالی تبدیل می‌شود که می‌تواند هیجانات خود را تنظیم کند، روابط سالم بسازد، به خود اعتماد داشته باشد و با اعتمادبه‌نفس زندگی کند.
نظرات کاربران