راهنماتو- اگر از آن دسته مسافران هستید که به‌دنبال مقصدی خاص می‌گردید؛ جایی که در آن می‌توانید هم آرامش یک جنگل مه‌آلود را بچشید، هم تنوع زیستی استوایی را لمس کنید، باید سفری ذهنی و شاید روزی واقعی، به دو نقطه کمترشناخته‌شده اما شگفت‌انگیز از آسیا داشته باشید: ارسباران ایران و فائو خوانگ تایلند.

به گزارش راهنماتو، گاهی طبیعت چنان بی‌صدا اما عمیق حرف می‌زند که زبان از بیانش قاصر می‌ماند. در دو گوشه‌ی دور از هم در قاره‌ی کهن، دو سرزمین سبز نفس می‌کشند؛ یکی در پیچ‌وخم‌های مه‌آلود ارسباران، دیگری در طنین مرطوب جنگل‌های فائو خوانگ. اولی، با بلوط‌ها و صخره‌های کوهستانی‌اش، به زندگی کوچ‌نشینان و افسانه‌ها آغشته است؛ دومی، با درختان گرمسیری و سکوت تالاب‌ها، گویی از مراقبه‌ای بودایی سخن می‌گوید.

اما آیا می‌شود دو طبیعت، با این همه فاصله و تفاوت، روحی مشترک داشته باشند؟ میان مهِ کوه‌های کلیبر و مهِ گرم استوایی چه چیزی جاری‌ست که این‌چنین شبیه به هم می‌نمایند؟

گاهی قدم‌زدن در دل طبیعت، بیشتر از دیدن منظره‌ای چشم‌نواز، دعوتی‌ست برای گوش‌سپردن به آن‌چه تاکنون نشنیده‌ایم؛ نه با گوش، که با جان. ارسباران و فائو خوانگ هر دو از آن دست مکان‌هایی‌اند که آدمی را در خود می‌گیرند، بی‌آن‌که چیزی بگویند. فقط باید رفت… شاید چیزی پیدا شود. یا شاید فقط چیزی در درون ما جا به‌ جا شود. در این مطلب از راهنمای سیر و سفر با 3 نقطه از طبیعت ارسباران آشنا می‌شویم که از نظر مفهومی و شاید تا حدودی ظاهری با جنگل‌های تایلند شبیه هستند.

بیشتر بخوانید: بهترین انیمه‌های دنیا با دخترهای افسانه‌ای؛ رتبه‌بندی براساس میزان محبوبیت میان شوجو فن‌ها​

بیشتر بخوانید: ۲ دره بهشتی و ۱ دره دوزخی همدان برای کمپینگ در طبیعتی سرسبز​

بیشتر بخوانید: زیباترین اشعار فارسی؛ شرح «خلقت زن» از زبان شاعری که به ترانه‌های عاشقانه‌اش معروف بود!​

جنگل‌های ارسباران و جنگل‌های فائو خوانگ؛ تجربه‌ای متفاوت از حضور در طبیعت وحشی

در دو سوی آسیا، یکی در شمال غربی ایران و دیگری در شمال شرقی تایلند، دو زیست‌بوم جنگلی سر برآورده‌اند که با وجود تفاوت در اقلیم، روحی مشترک در کالبد طبیعتشان جاری است؛ ارسباران و Phu Khiao Wildlife Sanctuary. این دو منطقه، هر دو به‌سان پناهگاه‌هایی آرام در دل طبیعت وحشی‌اند که جان انسان شهری را با نسیم آزادی، صدای پرندگان کمیاب و سادگی زندگی بومی، تطهیر می‌کنند.

Phu Khiao

ارسباران، سرزمین مه‌آلود ایل‌ها، با جنگل‌هایی انبوه و پیوند خورده به صخره‌ها و دشت‌های بلند، همچون نقاشی زنده‌ای از تداوم تاریخ و طبیعت است؛ جایی که هنوز صدای گام‌های بابک خرمدین در قلعه‌اش پیچیده است. از آن‌سو، فائو خوانگ (Phu Khiao) با دشت‌های مرتفعش، دریاچه‌های آرام و مراتع پراکنده، آرامشی استوایی در لباس گرمسیری به طبیعت‌گردان هدیه می‌دهد؛ گویی پروانه‌هایش از دل جنگل‌های بارانی جنوب، به سوی کوهستانی باوقار کوچ کرده‌اند.

شباهت این دو جنگل را در تنوع زیستی بالا، زیستگاه گونه‌های نادر جانوری و ترکیب جذاب جنگل و مرتع کوهستانی باید جست. در ارسباران، پلنگ ایرانی، خرس قهوه‌ای، سیاه‌گوش و پرندگان بومی به زندگی مشغول‌اند؛ در حالی‌که در فائو خوانگ گوزن‌ها، طاووس‌های نایاب، اردک بال‌سفید و گربه‌سانان کوچک در هم‌زیستی با درختان استوایی و تالاب‌های کوچک، رقص زندگی را ادامه می‌دهند.

Phu Khiao

هم ارسباران و هم فائو خوانگ، با تنوع ارتفاعی، باعث به‌وجود آمدن خرداقلیم‌هایی شده‌اند که تنوع گیاهی و جانوری حیرت‌انگیزی را ممکن می‌سازد. هر دو منطقه دارای طبیعتی بکر، سکوت عمیق و حیات‌وحشی مراقبت‌شده هستند که تجربه‌ای اصیل و درمانگر از زیستن در کنار طبیعت را به بازدیدکننده هدیه می‌دهند.

با این حال، تفاوت‌ها نیز آشکار است: ارسباران، با ریشه در فرهنگ کوچ‌نشینی، تاریخ مبارزه و معماری بومی در دل طبیعت کوهستانی‌اش، بیشتر حس اسطوره و مقاومت را القا می‌کند؛ در حالی‌که فائو خوانگ، با اقلیم گرم‌تر و پوشش استوایی‌اش، آرامشی بیشتر شبیه مدیتیشن بودایی دارد. آنجا مه استوایی در لابه‌لای بامبوها جاری‌ست، اینجا نسیم کوه در سایه‌سار بلوط‌ها و سماق می‌وزد.

ارسباران

ارسباران نماینده‌ی طبیعتی تاریخی‌-فرهنگی‌ست؛ در حالی‌که فائو خوانگ بیشتر تصویری از طبیعتی زیست‌محور و حیات‌وحش‌محور است. سفری ذهنی میان این دو منطقه، نه تنها ما را با تنوع زیستی قاره آسیا آشنا می‌کند، بلکه نشان می‌دهد طبیعت در هر جا، بی‌نیاز از مرز و زبان، روح واحدی دارد که آرامش را بی‌وقفه نجوا می‌کند.

دره مکیدی

1. دره و پارک جنگلی مکیدی و پارک ملی فائو خوانگ

پارک جنگلی مکیدی، گنجینه‌ای پنهان در دل ارسباران، با پوشش جنگلی متراکم، دره‌های پرآب، چشمه‌های زلال و تنوع گیاهی منحصربه‌فرد، مقصدی آرام برای کسانی‌ست که از همهمه شهر به دنبال پناهگاهی در طبیعت‌اند. این پارک که در نزدیکی کلیبر واقع شده، با فاصله نسبتاً کوتاهی از قلعه بابک، فضایی بکر و خاموش در قلب منطقه حفاظت‌شده ارسباران به شمار می‌رود.

طبیعت این منطقه در بهار و تابستان، با رنگ‌های زنده و گل‌های کوهی، خود را به زیباترین شکل ممکن می‌آراید. اگر خوش‌شانس باشید، ممکن است در گوشه‌ای از مسیر صدای جغد یا پرواز یک عقاب را ببینید و شب را در آغوش آرام جنگل، همراه با عطر آویشن و نسیم کوه، زیر آسمانی پرستاره به صبح برسانید.

Thung Kamang Grassland 

از آن‌سوی قاره، در تایلند شمالی، منطقه‌ای در پارک ملی فائو خوانگ وجود دارد که به‌ویژه در بخش‌هایی همچون Thung Kamang Grassland یا اطراف Nam Nao Highland Forest Zone، شبیه به فضای پارک جنگلی مکیدی ایران است. همان‌گونه که مکیدی در دل ارسباران با مراتع باز و جنگل‌های نیمه‌انبوه، طبیعتی تنفس‌پذیر برای گردشگر خلق می‌کند، در فائو خوانگ نیز ترکیب جنگل‌های همیشه‌سبز، علفزارهای کوهستانی و حضور آرام گونه‌های جانوری نایاب، تجربه‌ای مشابه را فراهم می‌سازد.

در هر دو منطقه، طبیعت‌گردی نه تنها به معنای دیدن منظره، بلکه نوعی ارتباط روحی با طبیعت است؛ جایی که آدمی از فضای شهری فاصله می‌گیرد و دوباره با عنصر خاک، درخت و آسمان پیوند برقرار می‌کند. مکیدی و فائو خوانگ، اگرچه از دو فرهنگ و اقلیم متفاوت برخاسته‌اند، اما در دعوت به آرامش و زیستن در لحظه، زبانی مشترک دارند.

آبشار دَییرمان بوینو یا آبشار عربشاه

2. آبشار دَییرمان بوینو و آبشار واچیراتارن

آبشار دَییرمان بوینو، یا آبشار عربشاه یکی از جواهرات پنهان ارسباران، در دل کوهستان باشکوه هشت‌سر و در نزدیکی روستاهای عربشاه و گوار در شهرستان کلیبر واقع شده است. این آبشار دو طبقه فصلی، با فروریختن آب از صخره‌های مرتفع، تصویری بدیع از قدرت و لطافت طبیعت را هم‌زمان به نمایش می‌گذارد. برای رسیدن به آن، باید دل به مسیرهای کوهستانی و سرسبز ارسباران سپرد؛ جایی که درختان بومی، صدای پرندگان، رودهای روان و مه کوهستان، فضایی رویایی و دل‌پذیر برای طبیعت‌گردان خلق می‌کنند. حضور این آبشار در کنار رودخانه‌ گوار و کوه هشت‌سر، ترکیب شگفت‌انگیزی از صعود، آرامش، و زیبایی طبیعی است که می‌تواند خاطره‌ای فراموش‌نشدنی برای هر بازدیدکننده به‌جای بگذارد.

Wachirathan Waterfall

همانند این شگفتی در ارسباران، در شمال تایلند، آبشاری به نام واچیراتارن (Wachirathan Waterfall) در پارک ملی دوی اینتانون وجود دارد. این آبشار با ارتفاع چشم‌گیر و جریان پرقدرتش، در دل جنگل‌های انبوه گرمسیری و فضای همیشه‌مرطوب قرار دارد. همان‌طور که دَییرمان بوینو با درختان کوهستانی، مه و صخره‌های سرخ، روح کوهستان‌های ارسباران را زنده می‌کند، واچیراتارن نیز با درختان نخل، مه استوایی و صدای جان‌دار آب، جلوه‌ای از طبیعت پرشور جنوب‌شرق آسیا را به نمایش می‌گذارد.

در هر دو آبشار، سفر به خود مقصد محدود نمی‌شود؛ بلکه خودِ راه، بخشی از تجربه است؛ راهی از میان درختان، خاک نم‌زده، و گاهی صدای دوردست پرنده‌ای که ما را به درون طبیعت دعوت می‌کند. این آبشارها، در ایران و تایلند، به‌نوعی سرود مشترک طبیعت‌اند؛ متفاوت در اقلیم، اما هم‌آوا در زیبایی و معنای آرامش.

3. منطقه حفاظت‌شده آینالو و منطقه حفاظت شده فائو خوانگ

منطقه حفاظت‌شده آینالو، گوهری سبز در دل ارسباران، یکی از بکرترین و دل‌انگیزترین گوشه‌های شمال‌غرب ایران است که در شهرستان کلیبر، بخش خداآفرین واقع شده است. این منطقه، با اقلیم کوهستانی معتدل، در ارتفاع ۱۵۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد و زیستگاه گونه‌های ارزشمندی مانند مارال (گوزن قرمز)، پلنگ ایرانی، اردک سرسفید، و پرندهٔ کمیاب سیاه‌خروس قفقازی است.

مسافران پس از عبور از جاده‌های پیچ‌درپیچ ولی خیره‌کننده، به روستای آینالو می‌رسند که با طبیعت چشم‌نوازش، بازدیدکننده را به جهانی از سکوت، زیبایی و خلوص طبیعی دعوت می‌کند. صدای باد میان درختان بلوط، بوی گیاهان دارویی کوهی، حضور گهگاه حیوانات و چشم‌اندازهای بی‌انتها، این مکان را به مقصدی رؤیایی برای علاقه‌مندان به طبیعت، عکاسان و کوهنوردان بدل کرده است. بخش‌هایی از جنگل با حصار سیمی برای حفاظت از مارال‌ها مشخص شده‌اند که امکان تماشای نزدیک آن‌ها را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند. کمپ آینالو نیز با آلاچیق، سرویس بهداشتی، و کانکس‌های اقامتی رایگان، فرصت خوبی برای اقامت شبانه در طبیعت فراهم کرده است.

Phu Khieo Wildlife Sanctuary

در آن سوی جهان، در شمال تایلند، پارک ملی فائو خوانگ (Phu Khieo Wildlife Sanctuary) نیز همانطور که اشاره شد شباهت‌هایی جالب با منطقه حفاظت‌شده آینالو دارد. این منطقه، از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین پناهگاه‌های حیات‌وحش در تایلند است. با جنگل‌های انبوه استوایی، گونه‌های جانوری در معرض خطر مانند گاو وحشی، ببر هندوچینی و خرس سیاه آسیایی، فائو خوانگ نیز همانند آینالو محلی برای احیای تنوع زیستی در منطقه‌ای بکر و دور از دخالت انسانی است.

چگونه به جنگل‌های ارسباران برویم؟

برای سفر به ارسباران، می‌توانید بسته به شرایط خود یکی از مسیرهای زمینی یا هوایی را انتخاب کنید: راحت‌ترین راه، پرواز به تبریز و سپس ادامه مسیر با خودرو به‌سمت کلیبر است. همچنین می‌توان با قطار تا تبریز یا جلفا سفر کرد و از آنجا با کرایه خودرو به منطقه ارسباران رسید. مسیر اتوبوسی نیز از شهر اهر امکان‌پذیر است و از نظر مسافت زمینی، کوتاه‌ترین گزینه محسوب می‌شود. اگر با خودروی شخصی سفر می‌کنید، کافی‌ست از تبریز به‌سوی کلیبر حرکت کنید تا پس از طی حدود ۴۶ کیلومتر، به جنگل‌های زیبای ارسباران برسید.

آیا اقامت در جنگل‌های ارسباران ممکن است؟

 اقامت در جنگل‌های ارسباران ممکن است و گزینه‌های متنوعی پیش روی گردشگران قرار دارد. علاقه‌مندان به ماجراجویی می‌توانند با رعایت نکات ایمنی و ترجیحاً در قالب گروه‌های حرفه‌ای طبیعت‌گردی، تجربه‌ای هیجان‌انگیز از کمپینگ در دل طبیعت بکر این منطقه داشته باشند. همچنین برای کسانی که اقامت راحت‌تری را ترجیح می‌دهند، هتل‌ها و اقامتگاه‌های متعددی در شهر کلیبر و روستاهای اطراف مانند هتل پارادایس، هتل آپارتمان آنزا، اقامتگاه بوم‌گردی گلوسنگ و حاج‌بابا در ورزقان، فرصت مناسبی برای اقامت فراهم می‌کنند.

منبع