با برقراری آتش بس در حمله اسراییل به ایران، باید توجه به سوی مدیریت عواقب روانی این جنگ صورت گیرد. بی‌شک افراد و خانواده‌های زیادی در این مدت تحت فشارهای جسمی و روانی فراوانی قرار گرفتند که در صورت توجه نکردن به آن‌ها، ممکن است عوارض ناگواری را برای آن‌ها و خصوصا کودکان که از لحاظ روانی، در این مواقع بحرانی آسیب‌پذیری بیشتری دارند، داشته باشد. 

به گزارش عصرایران، تجربه روان‌آزار جنگ، به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) اشاره دارد که در اثر تجربه‌ی وقایع بسیار شدید جنگ، رخ می‌دهد. 

عوامل اصلی ایجاد و موثر بر این اختلال بعد از اتمام جنگ عبارتند از: 

۱. تجربه‌ی مستقیم رویدادهایی که در جنگ با آن مواجه شدیم؛ همانند دیدن مرگ یا مجروح شدن دیگران، مواجهه شدن با اجساد یا ویرانی گسترده خانه‌ها و اماکن، ترس دائمی از احتمال بمباران و موشک. 

۲. احساس ناتوانی و بی‌پناهی در برابر خطرهای ناشی از جنگ. 

۳. تجارب شخصی قبلی؛ همانند داشتن سابقه‌ی اختلالات روانی مثل اضطراب یا افسردگی. 

وجود سابقه قبلی اختلال استرس پس از حادثه؛ همانند کودک‌آزاری، از دست دادن یک عزیز، تصادف، زلزله، آتش‌سوزی و…. 

۴. عوامل زیستی و ژنتیکی که باعث می‌شود برخی افراد به‌صورت ژنتیکی آسیب‌پذیرتر باشند. سن فرد هنگام این حادثه نیز مهم است. 

۵. نبود حمایت روانی- اجتماعی پس از پایان جنگ؛ همانند طرد شدن یا بی‌توجهی از سوی جامعه، نداشتن فرصت برای صحبت درباره‌ی تجربه‌های ناگواری که در جنگ بدست آورده‌ایم. 

شدت اختلال استرس پس از جنگ می‌تواند بسیار متفاوت باشد و به عوامل مختلفی بستگی دارد. به‌طور کلی، شدت این اختلال در سه سطح اصلی طبقه‌بندی می‌شود: 

۱. خفیف: علائم گاه‌به‌گاه ظاهر می‌شوند (مثلاً فقط در شرایط یادآوری حادثه). در این صورت فرد معمولاً عملکرد روزمره‌اش را حفظ می‌کند ولی ممکن است دچار اضطراب یا بی‌خوابی خفیف باشد. در این صورت با درمان کوتاه‌مدت یا حمایت اجتماعی بهبود می‌یابد. 

۲. متوسط: علائم به‌طور مداوم وجود دارند و بر زندگی فرد اثر می‌گذارند. تمرکز، روابط اجتماعی و کیفیت خواب مختل می‌شود و خاطرات مزاحم و کابوس‌ها، مکرر هستند. در این صورت نیاز به درمان تخصصی (روان‌درمانی و گاه دارو) وجود دارد. 

۳. شدید: در این صورت علائم، پایدار و ناتوان‌کننده هستند. فرد ممکن است از اجتماع کناره‌گیری کند، پرخاشگر یا افسرده شود، احتمال بروز افکار خودکشی، اعتیاد به مواد یا روان‌پریشی موقت وجود دارد. این حالت بدون درمان تخصصی ممکن است مزمن و خطرناک شود و نیاز به رسیدگی سریع و تخصصی دارد. 

در مجموع مهمترین علائم اختلال استرس پس از جنگ عبارتند از: کابوس‌های مکرر، مرور مداوم خاطرات دلخراش جنگ بدون کنترل، تپش قلب یا تعریق یا لرزش هنگام یادآوری حوادث جنگ، بی‌علاقگی شدید به فعالیت یا احساس جدایی از خانواده، احساس خطر مداوم، عصبانیت بی‌دلیل، بی‌خوابی یا بیدار شدن مکرر، از جا پریدن با صداهای بلند یا غیرمنتظره، ناامیدی، فراموشی بخش‌هایی از حوادث یا تمرکز ضعیف، رفتارهای پرخطر همانند رانندگی بدون احتیاط و علائم جسمانی همانند سردرد، دردهای مزمن یا مشکلات گوارشی بدون دلیل پزشکی. 

اگر این علائم بیش از یک ماه ادامه یابند و در زندگی روزمره شما اختلال ایجاد کنند، حتما نیاز مراجعه به روانپزشک یا مشاور روانشناسی هست تا با دارو یا درمان‌های موثر روان‌درمانی، از ادامه این اختلال استرس جلوگیری گردد. بهتر است که حواستان به کودکان باشد و وجود این علائم را در آن‌ها نیز دنبال کنید. 

در روزهای پس از جنگ، ضمن اینکه باید سعی کنیم تا هرچه زودتر به زندگی عادی برگردیم، تلاش کنیم تا کودکان نیز سریعتر روال عادی زندگی خود را بازیابند.

منبع