در شرایط جنگی و بحران‌های اجتماعی، کودکان به دلیل حساسیت‌های روانی و عاطفی، بیش از دیگران در معرض آسیب‌های روحی و روانی قرار دارند. ترس، اضطراب و احساس ناامنی می‌تواند تأثیرات عمیقی بر سلامت روان و رشد آن‌ها بگذارد.

راهکارهایی که در ادامه ذکر شده، به والدین کمک می‌کند تا با رفتار مناسب، کودکان را در برابر فشارهای روانی شرایط بحرانی محافظت کرده و به آن‌ها احساس امنیت و آرامش بدهند.

ایجاد حس امنیت؛ اولین قدم برای حفاظت از کودکان

کودکان در شرایط جنگی به شدت به محیطی امن و قابل پیش‌بینی نیاز دارند. برای ایجاد این حس توجه به نکات زیر مهم است:

حفظ روال‌های روزمره: حتی در شرایط بحرانی، تلاش کنید برنامه‌های ساده‌ای مانند زمان خواب، غذا و بازی را حفظ کنید. این کار به کودکان احساس ثبات می‌دهد.

محیط آرامش‌بخش: فضایی امن مانند گوشه‌ای از خانه با اسباب‌بازی‌ها یا کتاب‌های مورد علاقه کودک ایجاد کنید.

حضور فعال والدین: صرف وقت با کودک، حتی برای بازی‌های ساده یا گفت‌وگو، به او اطمینان می‌دهد که تنها نیست. بر اساس مطالعات، کودکان زمانی احساس امنیت می‌کنند که بزرگسالان اطرافشان آرام و با اعتمادبه‌نفس رفتار کنند.

محدود کردن اخبار نگران‌کننده

در دنیای امروز، کودکان از طریق تلویزیون، اینترنت، رسانه‌های اجتماعی و حتی مکالمات روزمره با دوستان و خانواده در معرض اخبار قرار می‌گیرند. بسیاری از کودکان از سنین پایین تلفن‌های هوشمند و تبلت دارند و به راحتی به اخبار جهانی دسترسی پیدا می‌کنند. این دسترسی بدون کنترل می‌تواند به بروز مشکلات جدی منجر شود.

اخبار منفی، به ویژه آن‌هایی که حاوی تصاویر و گزارش‌های خشونت‌آمیز هستند، می‌توانند تأثیرات بلندمدتی بر روان کودکان بگذارند. این اخبار ممکن است باعث ایجاد اضطراب، افسردگی و حتی کابوس‌های شبانه در کودکان شود. اگر این موضوع کنترل نشود، می‌تواند منجر به مشکلات عاطفی و رفتاری در آینده شود.

اهمیت نظارت والدین بر مصرف رسانه‌ای کودکان

والدین نقش کلیدی در هدایت کودکان و کنترل محتوایی که آنها مشاهده می‌کنند، دارند. با نظارت دقیق و تنظیم محدودیت‌های زمانی و محتوایی، می‌توان کودکان را از مواجهه با اخبار ناگوار محافظت کرد. ایجاد یک محیط رسانه‌ای سالم در خانه، اولین گام برای کاهش تأثیرات منفی اخبار جنگ بر کودکان است.

صحبت با کودکان درباره جنگ؛ صادقانه اما آرامش‌بخش

کودکان ممکن است درباره اتفاقات اطرافشان کنجکاو یا نگران باشند. نحوه صحبت با آن‌ها نقش کلیدی در کاهش اضطرابشان دارد، برای این منظور سعی کنید فاکتورهای زیر را در بیان خود رعایت کنید:

گوش دادن به نگرانی‌ها: به کودکان اجازه دهید احساسات و ترس‌هایشان را بیان کنند و بدون قضاوت به آن‌ها گوش دهید.

 استفاده از زبان ساده: با توجه به سن کودک، شرایط را به زبانی قابل فهم و بدون جزئیات ترسناک توضیح دهید. مثلاً: «الآن بعضی جاها امن نیست، ولی ما اینجاییم که از تو مراقبت کنیم.»

اطمینان‌بخشی: تأکید کنید که بزرگسالان در حال تلاش برای بهبود اوضاع هستند و کودک در امان است. مطالعات روان‌شناسی کودک نشان می‌دهد که گفت‌وگوهای صادقانه و متناسب با سن، به کودکان کمک می‌کند تا شرایط را بهتر درک کنند و احساس کنترل بیشتری داشته باشند.

مدیریت استرس و ترس کودکان

کودکان ممکن است ترس‌هایشان را به شکل‌های مختلف مانند کابوس، پرخاشگری یا گوشه‌گیری نشان دهند. برای کمک به آن‌ها از روش‌های زیر استفاده کنید:

فعالیت‌های خلاقانه: نقاشی، داستان‌گویی یا بازی‌های تخیلی می‌تواند به کودکان کمک کند تا احساساتشان را بیان کنند. فعالیت‌های خلاقانه به بچه‌ها این فرصت را می‌دهد که با احساسات پیچیده کنار بیایند و از آسیب‌های روانی بلندمدت جلوگیری می‌کند.

تمرین‌های آرامش‌بخش: تکنیک‌های ساده مانند تنفس عمیق یا گوش دادن به موسیقی آرام می‌تواند اضطراب را کاهش دهد.

حمایت از سلامت جسمی و روانی کودکان

نیازهای اولیه کودکان در شرایط بحرانی باید در اولویت باشد:

تغذیه و استراحت: اطمینان حاصل کنید که کودکان به غذای سالم و خواب کافی دسترسی دارند، زیرا این عوامل بر سلامت روان تأثیر مستقیم دارند.

فعالیت بدنی: بازی‌های ساده مانند دویدن یا پریدن در فضای امن می‌تواند انرژی منفی را تخلیه کند.

ارتباط با هم‌سالان: اگر امکانش وجود دارد، کودکان را تشویق کنید تا با دوستانشان ارتباط برقرار کنند حتی به صورت محدود.

یونیسف تأکید دارد که تأمین نیازهای اولیه و ایجاد فرصت برای بازی و ارتباط، به کودکان کمک می‌کند تا در شرایط بحرانی احساس عادی بودن کنند.

منبع عکس‌ها: صفحه اینستاگرام Unicefiran

آموزش مهارت‌های مقابله به کودکان

آموزش مهارت‌های ساده به کودکان می‌تواند آن‌ها را توانمند کند، این مهارت‌ها عبارتند از:

یادگیری کمک‌های اولیه ساده: برای کودکان بزرگ‌تر، آموزش بانداژ کردن یا تماس با شماره‌های اضطراری می‌تواند حس مسئولیت ایجاد کند.

تمرین‌های ایمنی: مسیرهای امن یا برنامه‌های خانوادگی برای تخلیه اضطراری را با کودکان تمرین کنید.

تقویت اعتمادبه‌نفس: کودکان را تشویق کنید تا در فعالیت‌های کوچک مانند کمک در کارهای خانه مشارکت کنند.

بر اساس گزارش سازمان ملل متحد، توانمندسازی کودکان از طریق آموزش مهارت‌های عملی، به آن‌ها کمک می‌کند تا احساس کنترل بیشتری در شرایط بحرانی داشته باشند.

نقش جامعه و حمایت جمعی

در شرایط جنگی، حمایت جامعه می‌تواند تأثیر بزرگی بر کودکان داشته باشد:

گروه‌های حمایتی: ارتباط با دیگر والدین یا گروه‌های محلی به منظور تبادل تجربیات و منابع، به والد در حفاظت از فرزند کمک می‌کند.

کمک‌های حرفه‌ای: اگر کودک علائم شدید اضطراب یا افسردگی نشان داد، از مشاوران روان‌شناسی یا سازمان‌های امدادی کمک بگیرید.

فعالیت‌های گروهی: برگزاری فعالیت‌های ساده مانند بازی‌های گروهی یا کارگاه‌های نقاشی در پناهگاه‌ها یا مناطق امن، ذهن و روان کودک را از تنش دور می‌کند.

با ایجاد محیطی امن، گفت‌وگوهای صادقانه و فراهم کردن فرصت‌هایی برای بازی و یادگیری، والدین می‌توانند به کودکان کمک کنند تا با چالش‌های بحران کنار بیایند. این اقدامات نه‌تنها از آسیب‌های روانی جلوگیری می‌کند، بلکه کودکان را یاری می‌کند تا با امید و اعتمادبه‌نفس به آینده نگاه کنند.

منبع