فرارو- عبدالله خلیفه الشایجی استاد علوم سیاسی دانشگاه کویت.
به گزارش فرارو به نقل از روزنامه القدس العربی، در حالی که به سخنان پرطمطراق رهبران آمریکا واسرائیل درباره پیروزی گوش می‌دادم، یاد جمله مشهور جان اف کندی افتادم: «پیروزی هزار پدر دارد و شکست همیشه بی‌سرپرست است.» هرکدام تلاش می کنند فتح و ظفر را به نام خود ثبت کنند و مسئولیت ناکامی را از خود دور نگه دارند! آنچه جلب توجه می‌کرد، اعلام غیرمنتظره دونالد ترامپ درباره برقراری آتش‌بس میان اسرائیل و ایران، تنها یک روز پس از بمباران سایت‌های هسته‌ای ایران بود که به جنگی پایان داد که نتانیاهو در ۱۳ ژوئن آغاز کرده بود. جنگی ۱۲ روزه که به‌دروغ، جنگی حیاتی برای موجودیت اسرائیل معرفی شد و با هماهنگی و چراغ سبز ترامپ به اجرا درآمد؛ کسی که سال‌ها در پی تحقق رؤیای حمله به ایران بود و همواره نتانیاهو را به این مسیر تحریک می‌کرد.
چکش نیمه‌شب؛ حقیقت پشت عملیات و ادعاهای بزرگ‌نمایی‌شده
دونالد ترامپ با بزرگ‌نمایی حملات به تأسیسات هسته‌ای فردو، نطنز و اصفهان و ادعای نابودی کامل فردو پیوسته بر طبل پیروزی می‌کوبید. این فضاسازی رسانه‌ای، موجی از انتقاد و تردید را برانگیخت و در واکنش، دونالد ترامپ و اعضای کابینه‌اش بی‌سابقه‌ترین حمله را علیه آنچه «دولت پنهان» آمریکا می‌خوانند، ترتیب دادند؛ هدف این حملات سازمان‌های اطلاعاتی و رسانه‌های آمریکایی بودند که نسبت به نتایج واقعی عملیات « چکش نیمه شب» ابراز تردید کرده بودند.
اما حقیقت ماجرا چیست؟ واقعاً چه کسی در این «مینی‌جنگ» برنده شد؟ سود و زیان این بحران چه بود و پیامدهایش برای امنیت و ثبات منطقه چه خواهد بود؟ بنیامین نتانیاهو بارها هدف نهایی خود را تغییر ساختار خاورمیانه به نفع اسرائیل و تثبیت این رژیم به‌عنوان قدرت مسلط منطقه با پشتوانه حمایت آمریکا عنوان کرده است. با این حال، پرسش اصلی این است: آیا این مسیر واقعاً می‌تواند زمینه‌ساز تولد خاورمیانه‌ای جدید شود؟
هر یک از سه بازیگر اصلی یعنی ایالات متحده، اسرائیل و ایران روایت خود را در تضاد با روایت دیگران ساخته و هر کدام با استناد به شواهدی که قابل بحث و تفسیر است، خود را پیروز این نبرد می‌دانند. بنیامین نتانیاهو در سخنرانی پیروزی خود درباره ایران تأکید کرد: «ما با شجاعت در برابر ایران ایستادیم و به پیروزی بزرگی دست یافتیم. این موفقیت، افق جدیدی برای توسعه توافقات صلح گشوده است و با جدیت این مسیر را دنبال خواهیم کرد.»
بنیامین نتانیاهو، دونالد ترامپ و استیو ویتکاف معتقدند اکنون فرصتی استثنایی برای گسترش توافق ابراهیم فراهم شده؛ توافقی که در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ با عادی‌سازی روابط اسرائیل با امارات متحده عربی، بحرین، سودان و مراکش آغاز شد. آن‌ها امیدوارند که کشورهای عربی بیشتری نیز به این روند بپیوندند. استیو ویتکاف نیز با لحنی امیدوارانه وعده داد: «به‌زودی شاهد پیوستن کشورهای جدیدی به توافق ابراهیم خواهیم بود!»
یکی از نکات جالب پس از پایان جنگ، نصب بیلبوردهای عظیم در میدان‌های اصلی تل‌آویو بود؛ بیلبوردهایی که تصاویر رهبران شش کشور عربی عادی‌ساز روابط، به‌علاوه ولیعهد عربستان، سلطان عمان، رئیس‌جمهور انتقالی سوریه و رئیس‌جمهور لبنان را در کنار دونالد ترامپ و بنیامین نتانیاهو به نمایش می‌گذاشت. بالای این تصاویر، عنوان «ائتلاف ابراهیمی» و شعار «زمان خاورمیانه جدید فرا رسیده» نقش بسته بود. با این حال، تا زمانی که جنگ نسل‌کشی اسرائیل علیه غزه که اکنون بیش از ۲۱ ماه (معادل بیش از ۶۳۰ روز) ادامه یافته متوقف نشود، انتظار شکل‌گیری موج جدیدی از عادی‌سازی روابط کشورهای عربی با اسرائیل دور از واقعیت خواهد بود.
خاورمیانه جدید یا هرج‌ومرج قدیم؟ نقاب صلح‌طلبی ترامپ در سایه تجاوزات
«خاورمیانه جدید» مورد نظر دونالد ترامپ و بنیامین نتانیاهو، بر پایه تحمیل سلطه نظامی و تداوم تجاوزات شکل گرفته؛ مدلی که جز بی‌ثباتی و هرج‌ومرج چیزی برای منطقه به ارمغان نیاورده است. اظهارات ترامپ پس از توقف جنگ با ایران، در اجلاس ناتو نیز قابل تأمل بود؛ او از «پیشرفتی بزرگ در غزه پس از حمله آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران» سخن گفت و بعداً تصریح کرد: «پیشرفت مهمی حاصل شده است؛ پس از ضربه‌ای که تأسیسات هسته‌ای ایران را نابود کرد… این اقدام به آزادی گروگان‌های اسرائیلی در غزه کمک خواهد کرد و احتمال توافق برای توقف جنگ غزه طی هفته آینده وجود دارد.»
هم‌زمان، دونالد ترامپ حملات بی‌سابقه‌ای را علیه نهادهای اطلاعاتی و رسانه‌های آمریکا ترتیب داد. علت این حمله، انتشار اطلاعات اولیه‌ای بود که با روایت رسمی دونالد ترامپ درباره نابودی کامل تأسیسات فردو مغایرت داشت و نشان می‌داد این سایت تنها در ورودی تونل‌ها و سکوهای سانتریفیوژ آسیب دیده و نه به‌طور کامل منهدم شده است؛ همچنین، ایران همچنان ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده با غنای ۶۰ درصد در اختیار دارد.
این ارزیابی آشکارا در تضاد کامل با اصرار ترامپ بر خوش‌بینی افراطی نسبت به نابودی کامل سایت هسته‌ای فردو و زمان‌بَر بودن بازسازی آن قرار دارد؛ ادعایی که دستگاه‌های امنیت ملی آمریکا و دموکرات‌ها آن را تلاشی برای فریب افکار عمومی، توجیه حملات نظامی و نمایش یک پیروزی مطلق دانستند. دونالد ترامپ همچنین بارها به نبود تلفات انسانی در حمله به فردو و موفقیت در دفع حمله سپاه پاسداران به پایگاه العدید قطر به کمک نیروهای قطری افتخار می‌کند.
هدف ترامپ از این روایت‌سازی‌ها، برجسته کردن نقش شخصی خود در توقف جنگ و موفقیت در ضربه‌زدن به برنامه هسته‌ای ایران بود؛ او تلاش می کند خود را «رئیس‌جمهوری صلح‌آفرین» با دستاوردهای بزرگ معرفی کند؛ در حالی که همان جنگی را که خود آغاز و حمایت کرد، حالا با مهار ظاهری آن به ابزاری برای امتیازگیری از ایران تبدیل ساخته است.
طرح خاورمیانه جدید؛ استمرار تجاوز با تکیه بر زور نظامی
آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر انقلاب اسلامی ایران، در سخنرانی خود که رنگ و بوی پیروزی و هشدار داشت، پیام‌هایی آشکار برای افکار عمومی داخلی، منطقه‌ای و همچنین خطاب به ترامپ و اسرائیل مخابره کرد. او بار دیگر بر مقاومت و پیروزی ایران تأکید نمود و شکست تجاوز مشترک اسرائیل و آمریکا در دستیابی به اهداف‌شان علیه جمهوری اسلامی را اعلام کرد. آیت الله خامنه‌ای با صراحت اعلام داشت که ایران بر اسرائیل و ایالات متحده که برای حمایت از تل‌آویو مستقیماً وارد میدان شدند غلبه یافت و هشدار داد که اگر آمریکا مداخله نمی‌کرد، «رژیم صهیونیستی از بین می‌رفت.»
آیت الله علی خامنه ای، رهبر انقلاب با این موضع‌گیری، مستقیماً روایت و ادعاهای ترامپ و نتانیاهو را به چالش کشید و هشدار داد که اگر دشمن بار دیگر دست به اقدام نظامی بزند، «نه تل‌آویو و نه حیفا در امان نخواهند ماند.» آیت الله خامنه‌ای تصریح کرد که ایران نه تسلیم شده و نه عقب نشسته است و تأسیسات هسته‌ای فردو نیز به‌زودی بازسازی خواهد شد.
در واکنش به تهدیدهای دونالد ترامپ و بنیامین نتانیاهو مبنی بر حملات مجدد به ایران در صورت ازسرگیری غنی‌سازی اورانیوم، ترامپ اعلام کرد که روند کاهش تحریم‌ها علیه تهران را فعلاً متوقف کرده است؛ موضعی که پاسخی مستقیم به سخنان آیت‌الله خامنه‌ای درباره پیروزی ایران در مقابله با اسرائیل بود. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در واکنشی صریح، خطاب به دونالد ترامپ تأکید کرد: «رئیس‌جمهور آمریکا بهتر است از به‌کار بردن ادبیات توهین‌آمیز علیه رهبری ایران خودداری کند. اگر واقعاً به‌دنبال توافق است، باید لحن غیرمحترمانه و غیرقابل قبولش را کنار بگذارد… ایران هرگز در افشای توان واقعی خود تردید نخواهد داشت.»
به‌روشنی پیداست آنچه ترامپ و نتانیاهو در پی آن هستند یعنی تحقق «خاورمیانه جدید» با اتکا به قدرت نظامی و تداوم سیاست تجاوز جز تشدید بی‌ثباتی و آشوب در منطقه دستاوردی نخواهد داشت؛ در حالی که خواست اصلی ملت‌ها و دولت‌های منطقه، امنیت، ثبات، صلح و رفاه است.
نظرات کاربران